Ảnh hưởng của tỷ lệ khung hình đến bố cục ảnh

Có thể bạn chưa biết, tỷ lệ khung hình có ảnh hưởng đáng kể đến cách chúng ta nhìn thấy và cảm nhận hình ảnh. Tuy nhiên khi chụp ảnh, mọi người thường không quan tâm nhiều về tỉ lệ khung hình. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu tỉ lệ khung hình tác động như thế nào đối với nhiếp ảnh.

1. Khái niệm tỷ lệ khung hình và sự liên quan đến bố cục ảnh

Tỷ lệ khung hình biểu thị tỷ lệ giữa chiều rộng và chiều cao của một bức ảnh trong khung hình. Tỷ lệ khung hình quyết định đến kích thước và hình dạng của khung ảnh. Ngoài ra, nó ảnh hưởng đến không gian mà bạn có để sắp xếp các yếu tố trong bức ảnh. Tỷ lệ khung hình sẽ định hình không gian và hình dạng tổng thể của bức ảnh.

Những tỷ lệ khung hình thường thấy. (Nguồn: pinterest)

Bên cạnh đó, tỷ lệ khung hình có thể thay đổi cách người xem nhìn và cảm nhận hình ảnh. Nó làm tăng tính tương tác và sự hấp dẫn của bố cục, đồng thời giúp nâng cao ý nghĩa và cảm xúc của tác giả. Chính vì vậy, lựa chọn tỷ lệ khung hình phù hợp là yếu tố quan trọng trong quá trình chụp ảnh.

Ở hình trên, ta thấy tỷ lệ khung hình 2:3 cho cảm giác tòa nhà có chiều cao hơn và vững chắc hơn tỷ lệ 4:5. (Nguồn: ephotozine)

Tỷ lệ khung hình và bố cục trong nhiếp ảnh có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Nó ảnh hưởng đến cách bạn sắp xếp các yếu tố trong bức ảnh để tạo thành bố cục hợp lý và thẩm mỹ.

Tỷ lệ khung hình có thể dùng để căn chỉnh hoặc phá bỏ bố cục. Ví du, với một bức ảnh đang áp dụng bố cục 1/3, nếu thay đổi tỷ lệ khung hình thì bố cục 1/3 sẽ bị phá vỡ. Hoặc ngược lại, bạn có thể sử dụng tỷ lệ khung hình để chỉnh lại cho đúng bố cục. Nhờ vào cách này bạn có thể xử lý bố cục tấm hình cho đẹp hơn.

2. Các tỷ lệ khung hình phổ biến hiện nay

Tỷ lệ 1:1

Tỷ lệ khung hình này còn được gọi là "khung hình vuông". Đặc điểm đặc biệt của tỷ lệ khung hình vuông là các cạnh có cùng chiều dài tạo thành một hình vuông hoàn toàn. Đây là tỷ lệ khung hình thường được sử dụng trên những trang mạng xã hội, phổ biến nhất là Instagram.

Ảnh tỷ lệ 1:1 thường dùng khi muốn chủ thể vào chính giữa khung hình. Ảnh chụp từ Fujifilm X-T4 với khẩu độ f/2, tốc độ 1/125s, iso 200.

Tỷ lệ khung hình vuông tăng sự tập trung vào chủ thể trong bức ảnh, tạo cảm giác đồng đều. Vì không có cạnh nào dài hơn, nó khiến mắt dễ dàng tập trung vào trung tâm của hình ảnh. Điều này làm nó trở thành lựa chọn tốt khi muốn đặt chủ thể ở chính giữa khung hình.

Tỷ lệ 4:3

Tỷ lệ khung hình 4:3 được xem là tỷ lệ truyền thống và từng rất phổ biến trong nhiếp ảnh. Tỷ lệ khung hình này phù hợp với nhiều loại chủ đề nhiếp ảnh, từ chân dung, cảnh quan. Tỷ lệ khung hình 4:3 có lợi thế trong việc tạo hình ảnh với tiêu cự góc rộng. Nó giúp tối ưu hóa trải nghiệm xem của người dùng và tối giản hóa các yếu tố không cần thiết trong khung hình.

Sử dụng bố cục đường dẫn với tỷ lệ khung hình 4:3 cho cảnh có chiều sâu và tránh giữ lại những chi tiết thừa ở rìa khung hình. (Nguồn: digital-photography-school)

Tỷ lệ 3:2

Tỷ lệ khung hình 3:2 thường phổ biến trong các dòng máy ảnh DSLR và mirrorless. Nó tương ứng với tỷ lệ của tấm phim 35mm. Điều này làm cho nó trở thành một sự lựa chọn phổ biến cho nhiếp ảnh kỹ thuật số và film.

Các máy DSLR thường có tỷ lệ khung hình 3:2, tương tự máy phim. Trong khi đó, hầu hết các máy ảnh kỹ thuật số khác thường sử dụng tỷ lệ 4:3. (Nguồn: thebuzztrack)

Tỷ lệ 16:9

Đây là tỷ lệ được coi là toàn cảnh nhờ vào chiều rộng. Do tỷ lệ 16:9 có chiều rộng hình ảnh chiếm đa số, dẫn đến khó khăn trong việc hướng dẫn người xem đi từ tiền cảnh. Vì vậy, tỷ lệ 16:9 thường phù hợp với cảnh quan hơn là chân dung. Nếu bạn thường xuyên chụp ảnh chân dung, các tỷ lệ khung hình khác sẽ phù hợp hơn như 3:2 hoặc 4:3.

Chụp cảnh với tỷ lệ 16:9 cho không gian được mở rộng hơn, cho cảm giác cảnh thông thoáng hơn. (Nguồn: Blogspot)

Ngoài ra, nhờ vào góc nhìn rộng, tỷ lệ 16:9 cũng được phổ biến trong sản xuất video và phim ảnh. Nó tạo ra trải nghiệm xem thoải mái với hầu hết các màn hình hiện đại ngày này.

3. Cách thay đổi tỷ lệ khung hình trong máy

Tỷ lệ khung hình quyết định hình dạng tổng thể của bức ảnh. Nếu chọn tỷ lệ khung hình không phù hợp với bố cục của bức ảnh, nó sẽ làm giảm tính thẩm mỹ của bức ảnh. Bên cạnh đó, tỷ lệ khung hình có thể tạo điểm nhấn làm nổi bật chủ thể. Điều này đảm bảo rằng bức ảnh của bạn hiển thị đúng cách và thu hút người xem một cách tốt nhất. Ngoài ra, khi chọn tỷ lệ khung hình phù hợp, bạn có thể giảm thiểu việc chỉnh sửa sau khi chụp. Tỷ lệ phù hợp giúp bố cục tự nhiên và ít cần chỉnh sửa hơn.

Tỷ lệ khung hình rộng phù hợp với chụp phong cảnh. (Nguồn: Noornegar)

Bạn có hai cách để thay đổi tỷ lệ khung hình của ảnh. Cách đầu tiên là thay đổi trên menu trên máy ảnh. Cách thứ hai là sử dụng phần mềm xử lý hậu kỳ trên máy tính.

Máy ảnh

Trên máy ảnh DSLR và không gương lật của Nikon, bạn nhấn nút menu và sau đó chọn "Menu chụp ảnh" -> "Chọn vùng ảnh" để thay đổi tỷ lệ khung hình.

Ở máy ảnh Canon, bạn sẽ cần điều hướng đến “Menu chụp” -> “Crop / tỷ lệ khung hình”. (Nguồn: imaging-resource)

Đối với máy ảnh Sony, bạn sẽ tìm thấy Tỷ lệ khung hình bên dưới "Menu Chụp". (Nguồn: Canon)

Hậu kỳ trên máy tính

Cắt ảnh trong quá trình xử lý hậu kỳ thường dễ dàng hơn. Trong Lightroom, bạn chỉ cần nhấp vào biểu tượng Crop, sau đó chọn tỷ lệ khung hình từ menu Aspect. Tuy nhiên khi bạn crop sẽ giảm chất lượng hình ảnh.

Crop ảnh trên Lightroom. (Nguồn: Livesnaplove)

Tỷ lệ khung hình có ảnh hưởng quan trọng đến kết quả cuối cùng của bức ảnh và phụ thuộc vào thể loại mà bạn chụp. Chính vì vậy, trước khi nhấn nút chụp, cần suy nghĩ kỹ về tỷ lệ khung hình để tạo ra bố cục ảnh hoàn hảo. Tuy nhiên, không có một khung hình duy nhất phù hợp với tất cả tình huống. Đôi khi, bạn có thể muốn sử dụng tỷ lệ khung hình không phổ biến hơn để tạo ra hiệu ứng độc đáo cho bức ảnh. Hãy lựa chọn tỷ lệ khung hình phù hợp phụ thuộc vào mục đích sử dụng, cảm nhận và ý muốn sáng tạo của mình.